Biblioteka
BibliotekaWypożyczanie książek z biblioteki Biblioteka (od
greckiego
βιβλιοθήκη bibliotheke; βιβλίον biblion – książka) –
instytucja społeczna
, która gromadzi, przechowuje i udostępnia materiały biblioteczne oraz informuje o materiałach bibliotecznych (swoich i obcych). W innym znaczeniu jest to też nazwa samego
budynku
,
pomieszczenia
lub
mebla
zawierającego zbiory biblioteczne. Materiały biblioteczne to zbiór
książek
oraz innych materiałów źródłowych. Klasyczne zbiory biblioteczne są mocno związane z nośnikami fizycznymi. Materiały dostępne w postaci cyfrowej są gromadzone i udostępniane w tzw.
bibliotekach cyfrowych
. Zbiory biblioteczneW skład księgozbioru wchodzą: dokumenty tekstowe (
książki
,
czasopisma
,
rękopisy
,
ulotki
) oraz zapisy dźwięku i obrazu (
nuty
,
mapy
,
ryciny
,
rysunki
,
płyty
,
taśmy dźwiękowe
). Materiał biblioteczny ułożony jest według klasyfikacji bibliotecznej lub tzw. sygnatur ("numerus currens"). W niektórych bibliotekach część zbiorów jest wyłączona z publicznego dostępu i materiały stamtąd jest wyszukiwany przez personel biblioteki po złożeniu zamówienia. Oprócz samych zbiorów często równie istotnym źródłem informacji są ich katalogi. Pierwotnie funkcję biblioteki pełniły przy okazji
archiwa
zawierające głównie
korespondencję
, zapiski transakcji i
inwentarze
. Dzieje bibliotekPrzekazy źródłowe przekazują nam informacje o istnieniu bibliotek już w trzecim tysiącleciu p.n.e. (np. biblioteki w Egipcie i Chinach). W okresie helleńskim działały bogate biblioteki, już niektóre z nich posiadały charakter publiczny. Natomiast w średniowieczu rozwinęły się biblioteki klasztorne i kościelne (XIII-XIV wiek), a następnie uniwersyteckie. Podstawową funkcją tych pierwszych bibliotek było gromadzenie ksiąg, jak również ich wytwarzanie. Biblioteki dworskie (powstawały najczęściej na dworach królewskich) miały bardzo wąski społeczny zasięg. Zmiany nastąpiły dopiero w XV-XVI w., kiedy rozpowszechnił się druk. W tym czasie powstały liczne biblioteki humanistów, królów, możnowładców, zaczęły powstawać biblioteki mieszczańskie. Okres reformacji bardzo wyraźnie natomiast wpłynął na rozwój bibliotek miejskich. W XVII-XVIII wieku niektóre biblioteki np. możnowładców stawały się bibliotekami publicznymi, były szerzej dostępne i ogólnonarodowe (b. fundacyjne). W Oświeceniu przy instytucjach naukowych zaczęły powstawać pierwsze biblioteki specjalne. Wraz z sekularyzacją zakonów księgozbiory, które się tam znajdowały, zasiliły biblioteki świeckie. W XVIII-XIX wieku, kiedy nastąpił gwałtowny rozwój nauki, zaczęły powstawać biblioteki towarzystw naukowych. W XIX wieku i początku XX wraz z upowszechnieniem się nauki biblioteki uzyskały rangę instytucji społeczno – kulturalnych o charakterze publicznym. Biblioteki i ich funkcję stawały się coraz bardziej zróżnicowane. Powstały i rozwijały się biblioteki powszechne. Organizowano biblioteki narodowe, parlamentarne, władz i urzędów. Powstają nowe typy bibliotek specjalnych: - biblioteki dla niewidomych
- biblioteki szpitalne
- biblioteki dla dzieci
Gwałtowny rozwój nauki, techniki, szkolnictwa, wzrost produkcji wydawniczej – to wszystko spowodowało gwałtowny rozwój bibliotek i usług bibliotecznych. Wzrasta stan zbiorów i ich wykorzystanie. Rozwijają się biblioteki szkół wyższych-naukowe i fachowe. Działalność bibliotek w zakresie udostępniania i udzielania informacji rozszerza się, wprowadza się wypożyczanie międzybiblioteczne oraz wolny dostęp do magazynów. Z rozwojem usług bibliotecznych wiąże się rozwój bibliotekarstwa. Typy bibliotekBiblioteki dzieli się ze względu na sposób udostępniania zbiorów na: - prezencyjne – nie wypożyczające swoich zbiorów na zewnątrz, które są dostępne tylko w jej czytelni
- biblioteki wypożyczające
Większość bibliotek ma w praktyce charakter mieszany – tzn. posiada zbiory, które można pożyczać i zbiory, które są dostępne wyłącznie w czytelni. Biblioteki przechowują też czasami zbiory, które nie są publicznie dostępne (np.
stare druki
, rękopisy lub materiały objęte klauzulą tajności). Podział bibliotek według różnych kryteriów: - ze względu na charakter środowiska czytelniczego i formy wykonywanych usług:
-
biblioteki naukowe
-
biblioteki fachowe
- biblioteki powszechne
-
biblioteki szkolne
- ze względu na zakres tematyczny księgozbioru:
- biblioteki ogólne
- biblioteki specjalne
- ze względu na metodę udostępniania:
- biblioteki prezencyjne
- biblioteki wypożyczające
- biblioteki zamknięte
- biblioteki publiczne
- ze względu na terytorialny zasięg działania:
- biblioteki narodowe
- biblioteki regionalne
Pod względem formalno-prawnym biblioteki stanowią bądź instytucje samoistne, bądź niesamoistne. - zależnie od osób prawnych, utrzymujących i finansujących wyróżniamy:
- biblioteki państwowe
- biblioteki samorządowe
- biblioteki społeczne
- biblioteki prywatne
Biblioteki w Polsce Biblioteka Narodowa
Biblioteki szkół wyższychBiblioteka Uniwersytecka w Warszawie - Biblioteka Akademii Górniczo-Hutniczej – 1,34 mln jednostek bibliotecznych (stan na 30.06.2007)[1]
- Biblioteka Ateneum-Szkoły Wyższej w Gdańsku
- Biblioteka Główna Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej – 0,136 mln jednostek bibliotecznych(stan na 2008)[2]
-
Biblioteka Główna Akademii Medycznej w Gdańsku
– 0,606 mln jednostek bibliotecznych (stan na 31.12.2009)[3]
- Biblioteka Główna i Ośrodek Informacji Naukowo-Technicznej Politechniki Wrocławskiej – 0,8 mln woluminów[4]
- Biblioteka Główna Politechniki Gdańskiej – 1,20 mln jednostek bibliotecznych[5]
- Biblioteka Główna Politechniki Radomskiej – 170.000 woluminów książek, 500 tytułów czasopism i 150.000 zbiorów specjalnych[6]
-
Biblioteka Główna Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
– 0,41 mln jednostek bibliotecznych
-
Biblioteka Główna Uniwersytetu Gdańskiego
– 1,3 mln woluminów (stan na 31.12.2008)[7]
-
Biblioteka Główna Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
- 0,7 mln jednostek bibliotecznych[8]
-
Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego
– 2,8 mln woluminów
- Biblioteka Główna Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej – 2,17 mln jednostek bibliotecznych
- Biblioteka Główna Uniwersytetu Opolskiego
-
Biblioteka Główna Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie
[9]
- Biblioteka Główna Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
- Biblioteka Główna Uniwersytetu Przyrodniczo- Humanistycznego w Siedlcach - 0,35 mln woluminów
- Biblioteka Główna Uniwersytetu Szczecińskiego – 0,7 mln druków zwartych
- Biblioteka Główna Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy
-
Biblioteka Jagiellońska
– 6,6 mln jednostek bibliotecznych
-
Biblioteka Główna Politechniki Łódzkiej
– 0,63 mln jednostek bibliotecznych
- Biblioteka Politechniki Warszawskiej – 1,46 mln jednostek bibliotecznych
- Biblioteka Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego – 0,46 mln woluminów
-
Biblioteka Szkoły Głównej Handlowej
– 1 mln woluminów[10]
-
Biblioteka Uniwersytecka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
– 1,15 mln jednostek bibliotecznych
-
Biblioteka Uniwersytecka w Białymstoku
– 0,4 mln jednostek bibliotecznych
-
Biblioteka Uniwersytecka w Olsztynie
– 0,9 mln woluminów
-
Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu
– 2,720 mln woluminów (stan na 2008 rok)[11]
-
Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu
– 2,18 mln jednostek bibliotecznych
-
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie
– 2,975 mln jednostek bibliotecznych[12]
-
Biblioteka Uniwersytecka w Zielonej Górze
-
Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu
– 2,74 mln jednostek bibliotecznych
- Biblioteka Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu – 0,44 mln jednostek bibliotecznych
- Biblioteka Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie – 0,14 mln woluminów
- Biblioteka Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu – 0,32 mln jednostek bibliotecznych
- Biblioteka Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
-
Biblioteka Uniwersytetu Rzeszowskiego
– 0,7 mln jednostek bibliotecznych
- Biblioteka Uniwersytetu Śląskiego – 0,93 mln woluminów
- Biblioteka Zamiejscowego Wydziału Kultury Fizycznej w Gorzowie Wielkopolskim – 0,07 mln jednostek bibliotecznych
- Biblioteka Śląskiej Wyższej Szkoły Zarządzania im. gen. Jerzego Ziętka w Katowicach – 28 tys. woluminów
Biblioteki centralne i główne-
Biblioteka Sejmowa
– 0,45 mln woluminów
- Centralna Biblioteka Rolnicza w Warszawie – 0,43 mln woluminów
- Centralna Biblioteka Statystyczna w Warszawie – 0,45 mln jednostek bibliotecznych
- Centralna Biblioteka Techniczna NOT w Warszawie
- Centralna Biblioteka Wojskowa w Warszawie
- Centralna Biblioteka Geografii i Ochrony Środowiska PAN w Warszawie – 0,27
- Centralna Biblioteka NBP w Warszawie
- Centralna Biblioteka Policyjna w Legionowie
- Centralna Biblioteka Matematyczna PAN w Warszawie
- Centralna Biblioteka Kultury Fizycznej Sportu i Turystyki AWF w Warszawie
-
Główna Biblioteka Komunikacyjna w Warszawie
- Główna Biblioteka Lekarska w Warszawie – 0,59 mln woluminów
- Główna Biblioteka Pracy i Zabezpieczenia Społecznego w Warszawie
- Centralna Biblioteka Polskiego Związku Niewidomych w Warszawie
Biblioteki PAN i PAU-
Biblioteka Gdańska PAN
– 0,80 mln jednostek bibliotecznych
-
Biblioteka Kórnicka PAN
– 0,32
- Biblioteka Naukowa PAU i PAN w Krakowie – 0,65 mln
- Biblioteka PAN Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu – 1,37
- Centralna Biblioteka Geografii i Ochrony Środowiska PAN w Warszawie – 0,27
Wojewódzkie biblioteki publiczneBiblioteka Raczyńskich w Poznaniu Czytelnia biblioteki uniwersyteckiej w
Grazu
w Austrii. Wojewódzkie biblioteki publiczne znajdują się we wszystkich 18 miastach wojewódzkich. Obok udostępniania zbiorów sprawują one również opiekę oraz kontrolę i nadzór merytoryczny nad znajdującymi się na ich terenie pozostałymi bibliotekami. -
Biblioteka Publiczna Miasta Stołecznego Warszawy – Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego
– 1,4
-
Biblioteka Śląska w Katowicach
– 1,8
-
Dolnośląska Biblioteka Publiczna im. Tadeusza Mikulskiego we Wrocławiu
– 0,32
-
Książnica Podlaska w Białymstoku
– 0,7
-
Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica w Szczecinie
– 1,64
- Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu
- Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Emanuela Smołki w Opolu – 0,24
-
Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Emilii Sukertowej-Biedrawiny w Olsztynie
– 0,3
- Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie – 0,95
- Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska w Toruniu – 0,85
- Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Bydgoszczy – 1,11
- Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Witolda Gombrowicza w Kielcach
-
Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie
– 3,47 mln
-
Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze
– 0,50
- Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Josepha Conrada-Korzeniowskiego w Gdańsku – 0,9
-
Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi
– 0,57
- Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herberta w Gorzowie Wielkopolskim – 0,4
-
Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie
– 0,57
Inne bibliotekiBiblioteka uniwersytecka w Toronto -
Książnica Beskidzka
– 1,5 mln jednostek bibliotecznych
-
Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu
– 1,6 mln jednostek bibliotecznych
-
Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Bemowo m.st. Warszawy
– 0,15 mln jednostek bibliotecznych
-
Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Wola m.st. Warszawy
– 0,53 mln jednostek bibliotecznych
- Miejska Biblioteka Publiczna im. Stanisława Grochowiaka w Lesznie – 0,22 mln jednostek bibliotecznych
- Miejska Biblioteka Publiczna im. Adama Asnyka w Kaliszu – 0,1 mln jednostek bibliotecznych
- Miejska Biblioteka Publiczna w Koninie – 0,08 mln jednostek bibliotecznych
- Biblioteka Katedralna w Gnieźnie – 0,05 mln jednostek bibliotecznych
- Biblioteka Publiczna im. Stefana Rowińskiego w Ostrowie Wlkp. – 0,04 mln jednostek bibliotecznych
- Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna im. Pantaleona Szumana w Pile
- Biblioteka Publiczna Miasta Gniezna
- Miejska Biblioteka Publiczna im. Stefana Michalskiego w Chodzieży – 0,1 mln jednostek bibliotecznych
- Biblioteka Publiczna im. Kazimiery Iłłakowiczówny w Trzciance – 0,13 mln jednostek bibliotecznych
- Biblioteka Publiczna im. Edmunda Calliera w Szamotułach – 0,1 mln jednostek bibliotecznych
- Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Wronki – 0,03 mln jednostek bibliotecznych
- Miejska Biblioteka Publiczna w Kościanie – 0,11 mln jednostek bibliotecznych
-
Biblioteka im. Zielińskich Towarzystwa Naukowego Płockiego
– 0,23 mln woluminów
- Biblioteka Kapitulna we Wrocławiu – 0,3 mln jednostek bibliotecznych
-
Biblioteka Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk
– 0,29 mln jednostek bibliotecznych
-
Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Łodzi
– 0,35 mln vol.
-
Miejska Biblioteka Publiczna w Bytomiu
- Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Gdańskiej Macierzy Szkolnej w Gdańsku – 0,191 mln jednostek bibliotecznych
-
Miejska Biblioteka Publiczna w Lublinie
- Główna Biblioteka Lekarska
- Miejska Biblioteka Publiczna im. Józefa A. i Andrzeja S. Załuskich w Radomiu
-
Miejska Biblioteka Publiczna im. Adama Próchnika w Piotrkowie Trybunalskim
– 0,33 mln jednostek bibliotecznych
-
Koszalińska Biblioteka Publiczna im. Joachima Lelewela
– 0,47 mln jednostek bibliotecznych
- Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Józefa Ignacego Kraszewskiego w Bełchatowie
- Miejska Biblioteka Publiczna im. Józefa Wybickiego w Sopocie
-
Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna we Lwówku Śląskim
-
Miejska Biblioteka Publiczna w Katowicach
– 0,96 mln
- Miejska Biblioteka Publiczna w Opolu – 0,36 mln jednostek bibliotecznych
Znane biblioteki na świecie Zobacz też Podstawy prawne funkcjonowania bibliotek w Polsce Linki zewnętrznePrzypisy
Inne hasła zawierające informacje o "Biblioteka":
Terabajt
...
Odense
w którym pisarz się urodził. Obecnie mieści się tutaj muzeum biograficzne pisarza, Biblioteka i archiwum, a także ekspozycja dotycząca życia i twórczości pisarza, składająca ...
Tampere
- park ludowy z początku XX wiekuNäsinneula z połowy XX wieku. wieża panoramicznaBiblioteka Metso z lat 60. Widziana z góry kształtem przypomina ptaka. Jedna ...
Sejm grodzieński (1793)
...
Samuel Johnson
Johnson przebywał w ostatnim roku swego życia, została założona Birmingham Central Library (Biblioteka Główna Birmingham), licząca ponad 2000 tomów dzieł samego Johnsona oraz książek ...
Gall Anonim
również w tym okresie). Tamto dzieło nie zachowało się nawet w odpisach[]. Biblioteka klasztoru St. Giles została zniszczona w 1562 roku, brak więc materiału ...
Narodowy socjalizm
...
Uniwersytet
było kontynuacją Cesarstwa Wschodniorzymskiego). W Bagdadzie powstał tzw. "Dom Mądrości" – olbrzymia Biblioteka i jednocześnie szkoła filozoficzna, w
Fezie
(obecnie
Maroko
) od
859
r. ...
Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
2010-08-24].↑
Pracownia Archeologiczna Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy "Gród na Ostrowie Radzimskim"
. Biblioteka.murowana-goslina.pl. [dostęp 2010-08-24].↑
Wydawnictwa
. Lednicamuzeum.pl. [dostęp 2010-08-24]. BibliografiaMuzea Wielkopolski. Poznań: Kwartet, 2004, ...
Archetyp (psychologia)
Wyd. 2. Warszawa:
ENETEIA Wydawnictwo Psychologii i Kultury
, 2004, s. 19, seria: Biblioteka jungowska. . ↑
Ole Vedfelt
: Kobiecość w mężczyźnie. Piotr Billig (tł.). Wyd. ...
Inne lekcje zawierające informacje o "Biblioteka":
008b. Grecja (plansza 18)
...
143a Życie codzienne między XIX a początkiem XX wieku (plansza 3)
...
129 Kultura oświecenia w Polsce (plansza 4)
...
|